W dniu 13.12.2022 r. zapadł wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący zatrzymywania prawa jazdy za przekroczenie prędkości o więcej niż 50 km/h w terenie zabudowanym lub za przewożenie większej liczby osób niż dopuszczalna. Trybunał uznał za niekonstytucyjne przepisy nakazujące zatrzymanie prawa jazdy wyłącznie w oparciu o informację przekazaną przez organy kontroli ruchu drogowego.
Co to oznacza?
Należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że orzeczenie TK dotyczy kwestii ściśle proceduralnych związanych z zatrzymaniem prawa jazdy, a zdaniem Trybunału obecne przepisy naruszają wymagania Konstytucji do sprawiedliwej i rzetelnej procedury.
Dotychczas zatrzymanie prawa jazdy odbywało się w sposób zautomatyzowany – Starosta wydawał decyzję wyłącznie na podstawie informacji organu kontroli ruchu drogowego, bez przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego. Starosta nie dokonywał żadnych ustaleń faktycznych, a sami kierowcy pozbawieni byli możliwości obrony poprzez np. zgłaszanie wniosków dowodowych, złożenia wyjaśnień czy zakwestionowania prawidłowości pomiaru prędkości.
W uzasadnieniu ww. orzeczenia Trybunał podkreśla, że zastosowanie sankcji możliwe jest po wszechstronnym zbadaniu przez organ stanu faktycznego i zrekonstruowaniu rzeczywistego przebiegu zdarzenia. Nałożenie sankcji może bowiem nastąpić wyłącznie na podstawie prawdziwych ustaleń faktycznych, zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej. Zatem Starosta nie powinien wydawać decyzji tylko na podstawie przekazanej mu przez policję informacji, powinien zbadać okoliczności konkretnej sprawy, umożliwić stronie skorzystanie z przysługującego jej prawa do obrony i dopiero po tak przeprowadzonym postępowaniu wydać decyzję.
W świetle powyższego, ustawodawca będzie musiał dostosować przepisy regulujące procedurę zatrzymywania prawa jazdy tak, aby zapewnić wszechstronne i rzetelne wyjaśnienie okoliczności dotyczących podstawy ukarania, a przede wszystkim by zapewnić kierującym możliwość obrony swoich praw.
Orzeczenie o niezgodności z konstytucją daje możliwość żądania wznowienia postępowania administracyjnego w sprawie zatrzymania prawa jazdy, a nawet wystąpienia o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej.
