Najbardziej popularną formą prowadzenia działalności w naszym kraju jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Należy sobie zatem zadać pytanie co się dzieje z przedsiębiorstwem w przypadku śmierci przedsiębiorcy, czy takie przedsiębiorstwo przestaje istnieć?
Śmierć przedsiębiorcy wcale nie musi powodować likwidacji jego firmy, a ciągłość działalności gospodarczej może być zachowana m.in. dzięki ustanowieniu zarządu sukcesyjnego. Zarządca sukcesyjny jest to osoba, która tymczasowo prowadzi działalność gospodarczą do czasu załatwienia formalności spadkowych przez spadkobierców zmarłego. Zarząd sukcesyjny może trwać maksymalnie dwa lata od chwili śmierci przedsiębiorcy, a z ważnych przyczyn sąd może przedłużyć okres jego trwania na czas nie dłuższy niż pięć lat. Dzięki temu tymczasowemu rozwiązaniu jakim jest zarząd sukcesyjny zapewniamy ciągłość działania przedsiębiorstwa – co do zasady umowy zawarte w zakresie przedsiębiorstwa, (w tym umowy o pracę) pozostają w mocy, z tym że w firmie przedsiębiorstwa pojawia się oznaczenie „w spadku”. Zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, a także prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.
Zarządcę sukcesyjnego można powołać na dwa sposoby – może to zrobić sam przedsiębiorca jeszcze za życia w formie pisemnej pod rygorem nieważności, albo mogą to zrobić jego spadkobiercy (małżonek któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca testamentowy albo zapisobierca windykacyjny, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca ustawowy), z tym że mają na to jedynie dwa miesiące od śmierci spadkodawcy. W każdym przypadku ustanowienie zarządcy wymaga jego zgody, a powołanie go po śmierci przedsiębiorcy wymaga zachowania formy aktu notarialnego, a także zgody osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie spadku większy niż 85/100.
Do czasu ustanowienia zarządcy sukcesyjnego, albo do czasu wygaśnięcia prawa do jego ustanowienia ww. osoby mogą dokonywać tzw. czynności zachowawczych tj. czynności koniecznych do zachowania majątku lub możliwości dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa jak np. zaspokajanie wymagalnych roszczeń lub przyjmowanie zobowiązań. Jeżeli w ciągu tych dwóch miesięcy nie zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny, ani nie zostanie zgłoszona wola dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa, taka działalność gospodarcza zostanie wykreślona z CEIDG.
